Anayasa Mahkemesi (AYM), “Kuralın Gecikmeli Açıklanması (HAGB)” düzenlemesini iptal ettiğini açıkladı. Duyuruda, “Anayasa Mahkemesi 1/6/2023 tarih ve E.2022/120 sayılı dosyasına 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesine eklenen (5) numaralı fıkranın birinci cümlesinin, 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesi ile Anayasa’ya aykırı olup, iptali, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından bir yıl sonra yürürlüğe girecektir.
RESMİ GAZETE YAYINLANMIŞTIR
MA’da yer alan habere göre, Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 1 Haziran 2023 tarihinde yaptığı başvuruya ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin kararı bugün Resmi Gazete’de yayımlandı. Karara yol açan başvuruda, HAGB kararının mağdurlara yeterli tazmin sağlamadığı, faillerin cezadan muaf tutulmasına yol açtığı, devletin ise kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu iddia edildi. bireylerin maddi ve manevi varlıklarını korumak ve geliştirmek şeklindeki yükümlülüğünü yerine getirememiştir.
MAHKEME DEĞERLENDİRMESİ
Mahkemenin konuya ilişkin değerlendirmesinde şu ifadelere yer verildi: “HAGB, cezai kovuşturma sonucunda verilecek mahkûmiyet kararının açıklanmasının makul koşullara bağlı olarak ertelenmesini ifade eder. Sanığa daha yargılama aşamasındayken HAGB’nin başvurusunu kabul edip etmediği sorulur ve karar aşamasına geçilmeden sanık hakkında ileride mahkûmiyet olma ihtimaline bakılır. İtiraz edilen kuralda, Anayasa Mahkemesi’nin HAGB kurumunun işleyişine ilişkin daha önce yaptığı tespitler dikkate alınarak söz konusu kurumun temel hak ve özgürlüklerin anayasal güvencelere uygunluğu değerlendirilmiştir. Yargılamanın başında HAGB başvurusunu kabul eden sanıklar için yargılamanın sonraki aşamalarında ilk derece mahkemesi tarafından adil yargılanma hakkının güvence altına alınıp alınmadığı kontrol edilememekte ve bu durum hak ihlallerine yol açar. İstinaf yoluna tabi olacağı öngörülen bir yargılama, sanığın HAGB’nin kararını kabul etmesi ile temyiz yoluna konu olur. Sanık, HAGB kararını kabul ederken, temyiz hakkından feragat ediyor. Mahkeme kararının oluşmasından önceki bir aşamada açıklanan kanun yolundan vazgeçme iradesinin anayasal geçerlilik şartlarını taşımadığı anlaşılmıştır.”
‘AÇIK HUKUK HÜKÜMÜ YOKTUR’
HAGB müessesesinin müsadere süreçleri tarafından bazı eksik düzenlemeler içerdiği şeklinde fiyatlanan Anayasa Mahkemesi kararında, “HAGB kararı olması halinde müsadere işlemlerinin hangi aşamada yürütüleceğine ilişkin net bir kanuni karar bulunmamaktadır. . İcra yoluyla mülkiyet hakkının sınırlandırılmasına yönelik temyiz kanun yoluna başvuru imkanını askıya alarak, HAGB kararıyla birlikte müsadere kararının infazına yol açabilecek infaz anında bir belirsizlik olduğu görülmüştür. müsadere ve yeterli teminatların bulunmadığı dikkate alındığında, kuralın mal sahiplerine büyük bir yük getirdiği sonucuna varılmıştır.
KARAR BİR YIL SONRA ETKİLİ OLACAK
HAGB’nin şahısla ilgili kararının suç teşkil etmediği, sadece şahsı cezalandırma tehdidi altında bıraktığına dikkat çekilen kararda şu ifadelere yer verildi: Bu kurumun başvurusunun muvafakat gerektirmediği düşünülerek veya mağdura manevi tazminat sağlanmasına ilişkin olarak, söz konusu erteleme kararının mağdur açısından yeterli ve etkili bir tazmin sağlamadığını değerlendirmiştir.
HAGB kurumunun bir diğer değerlendirmesi ise failin kamu görevlisi olduğu durumlarla ilgilidir. Failin kamu görevlisi olduğu durumlarda, hukuka aykırı ve son derece önemli bir fiilin hiçbir şekilde takdire şayan görülemeyeceği dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda eziyet veya kötü muamelede bulunduğu tespit edilen kamu görevlisi cezasız bırakılmamalıdır. HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi nedeniyle faaliyet gösterdiği ve 17 nci madde anlamında eziyet, işkence ve kötü muamele sayılan kabahatler bakımından uygulanmayacağına dair herhangi bir yasal düzenlemenin bulunmadığı görülmüştür. Anayasanın; Ceza mahkemelerinin uygulamalarının da bu sorunu çözemediği anlaşılmıştır. Bu durum, Anayasa’nın faillere fiilleri oranında ceza verme ve mağdurlara uygun tazmin sağlama yükümlülüğü ile bağdaşmamaktadır. Anayasa Mahkemesi, kuralın Anayasa’ya aykırı olduğunu ve iptal edildiğini açıklamış, 5271 sayılı Kanunun kuralın iptali nedeniyle uygulanamayan diğer kararları, kuralın iptali nedeniyle uygulanamayan diğer kararları ve iptal kararları, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından bir yıl sonra yürürlüğe girer. karar verdi.”
300 BAŞVURUDA ‘İHLAL’ KARARI VERİLMİŞTİ
Anayasa Mahkemesi, son olarak, aralarında Özgür Gündem Genel Yayın Yönetmeni İnan Kızılkaya’nın da bulunduğu 300’den fazla isme verilen “Kararın Açıklanmasında Gecikme (HAGB)” kararı verdi. Yeni Ömür gazetesi Osman Akın ve Cumhuriyet Gazetesi avukatlarından Abbas Yalçın tutuklandı. Mahkeme kararlarına karşı 2014-2021 ortasında yapılan başvurulara ilişkin “ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının” ihlal edildiğine karar verdi. (HABER MERKEZİ)
